TME bozuklukları:

Çene eklemine ilişkin bozukluklar kimi zaman eklem içi (kapsül içi) kimi zaman eklem dışı yapılardan kaynaklanıyor olabilir.

Eklem dışı yapılardan kaynaklananlar:

* Miyofasiyal ağrı disfonksiyonu: En çok rastlanan TME disfonksiyonu nedenidir ve genellikle kas ağrısı ve spazm görülür. Eklem çevresindeki yumuşak dokular hassaslaşır. Bunun çeşitli nedenleri vardır; stres, diş sıkma-gıcırdatma, stabil olmayan ısırma vb.

* Çevre dokulardaki hastalıklar veya patolojiler: Bunların içinde çene tümörleri, tükürük bezi tümörleri, nörolojik bozukluklar, baş boyun bölgesini etkileyen sistemik bozukluklar, boynu kapsayan ağrılar sayılabilir.

Eklem içi nedenler :

Disk, kondil, ligaman veya sinovyal sıvıya gelen zararlar ve hastalıklardır.

Diskin yer değiştirmesi: Disk deplase olduğunda, kondil başı translasyon hareketi sırasında tıklama sesi çıkarır veya yerinden çıkabilir. Kimi zaman da ağız açma sırasında kondilin hareketlerini kısıtlayabilir. Buna "kapalı kilit" denir.

• Adhezyon (yapışıklık): Kondil disk arasında veya disk fossa arasında çene hareketini engelleyen skar formasyonu gelişebilir. Bu yapışıklıklar disfonksiyona yol açar.
• Disk perforasyonu (diskte delik veya yırtık): Bu eklem aşırı yükle karşılaştığında olur. Gıcırdama veya çakıl taşı benzeri bir sese neden olur.
• Artiritik nedenler: Eklem yüzeyindeki ilerlemiş aşınma veya çöküntü; ağrı, gıcırdama sesleri ve genel eklem disfonksiyonuna neden olur.
• Hipermobilite (aşırı hareketlilik): Bazen eklem öyle gevşek olur ki arka ligamanlar kondil ve diski eklem çukurunun ilerisinde konumlandırır.
• Sinovitis: Sinovyal sıvı eklem kapsülü içinde eklemi yağlayıp kolay hareket etmesine yardımcı olan bir maddedir. Kimi durumda bazı nedenlerle iltihabi değişikliğe uğrayarak (sinovitis) eklemi akut hassas hale getirir.

Tedavi seçenekleri

* Çeneyi dinlendirmek: Çene eklemi ne ilişkin yakınmalar başladığında yumuşak gıdalarla beslenmek, dişleri sıkmamak, doğru postürde durmak ve stresi azaltmak kalem ısırma ve benzeri kötü alışkanlıklardan vazgeçmek yararlı olacaktır. Semptomların ortaya çıkmasıyla çeneye 24-48 saat buz uygulamak şişmeyi önler. Eğer şiş yok ise yaş sıcak uygulanabilir. Sıcaklık kasları gevşetecektir. Çeneye normal fonksiyon yaptıracak egzersizler çok yararlı olur.

* Medikal destek: Kas gevşetici ile kas spazmı kontrol altına alıp ağrı hafifletilir. Nonsteroid antienflamatuvar ilaçlar enflamasyonu kontrol altına almada kullanılır. Bruksizmi ve gıcırdatmayı önleyen ilaçlar da kullanılabilir.

* Fizik tedavi: Fizik tedavi ile ağrı, şiş ve enflamasyon azaltılabilir. Çene kasları gevşer. Çene ekzersizleri, postür düzeltme, eklem mobilizasyonu, ultrasonik ve elektriksel stimülasyon kullanılan yöntemler arasındadır.

* Splint tedavisi: Şeffaf plastik bir apareydir. Dişlerin üzerine gelen ve eklem ile kas hareketleri arasındaki ahengi sağlar. Bruksizmi ve diş gıcırdatmayı önler. Tedavisi 1-3 ay veya daha fazla sürer. Bruksizm için olan geceleri kullanılmaktadır. Ortopedik stabilizasyonla doğru pozisyonda doğru ısırmaya izin verir ve TME’ye gelen baskıyı azaltır. Bu tedavinin en büyük avantajı herkesin az veya çok tedavi edilmesi ve tedavinin güvenli olmasıdır.

* Oklüzyon düzeltme: TME bozukluğunun nedeni dişlerin birbiriyle ilişkisinden kaynak-lanıyorsa ve bunun kaynağı da alt ve üst çene arasındaki uyumsuzluksa ortognatik cerrahi işlemler yani çene kemiklerinin operasyon ile yeniden konumlandırılmaları gerekebilir. Böylece stabil bir oklüzyona kavuşulabilir.

* TME cerrahisi: Yukarda bahsedilen yöntemlerin yetersiz olması durumunda başvu-rulur. Bazı durumlarda altta yatan nedenler nedeniyle eklem sorunlarının cerrahisiz giderilmesi mümkün olamayabilir

* Lizis ve lavaj: Eklem steril tuzlu su veya eklem mobilizasyonunu arttıracak bir ilaçla yıkanmasıdır. Eğer disk fossa yüzeyine yapışır veya kilitlenirse bu prosedür diski yerinden oynatabilir. Bu yöntemin IV sedasyon altında uygulanması önerilir.

* Artroskopik artroplastik cerrahi: Diz ve diğer eklemlere yapılan artroskopi ile aynı prosedürdür. Genel anestezi altında, hastane koşullarında yapılır ve hasta aynı gün taburcu olabilir. Eğer cerrahi dışı tedaviler başarısız olmuşsa ve tanı koyulamamışsa artroskopi tanı aracı olarak kullanılabilir. Adhezyon ve skar eklem hareketini kısıtlar. Eğer disk deplase olmuşsa (yer değiştirmişse) yerine getirilebilir

* Açık teknik: Artroskopinin uygun olmadığı veya başarısız olduğu olgularda bazen tercih edilir. Eklem yüzeyi düzleştirme, disk anormalliğini giderme ve hastalıklı dokuyu uzaklaştırmada kullanılır. Genel anestezi altında yapılır ve hasta hospitalize edilir.

* Kondilotomi (kondil başının kesilmesi); okluzyonu değiştirme, eklem baskısını azaltma, kondil pozisyonunu değiştirmede kullanılır. Çeneler 7-14 gün birbirine bağlanır. Cerrahi işlemler hastane koşullarında genel anesteziyle yapılır.

Resim 1

Resim 2